W poprzednim wpisie przedstawiłem osoby gramatyczne, co było wstępem do omówienia kolejnych zagadnień gramatycznych mojego języka. W dzisiejszym wpisie chciałbym poruszyć kwestię czasów gramatycznych, skoncentrować się na czasie teraźniejszym i wyjaśnić zasady tworzenia form czasu teraźniejszego czasowników.
W moim języku rozróżnia się trzy czasy: przeszły, teraźniejszy i przyszły, jednak nie oznacza to, że istnieją tylko trzy typy konstrukcji gramatycznych, po jednej dla każdego z nich. Sytuację odrobinę komplikuje fakt istnienia formy dokonanej i niedokonanej dla czasów przeszłego i przyszłego; konstrukcji gramatycznych będzie zatem pięć. Dzisiaj zajmę się jednak tylko czasem teraźniejszym.
Czas teraźniejszy w moim języku obejmuje zarówno czynności dziejące się w chwili mówienia, jak też i te, które dzieją się regularnie, zazwyczaj lub też nigdy. Różnica między nimi wynika z kontekstu i jak wiemy my, użytkownicy języka polskiego, jest to w zupełności wystarczające dla pełnego zrozumienia.
Czas teraźniejszy i odmianę czasowników omówię na przykładzie najpopularniejszych czasowników, będą to: być - suicée, mieć - űb oraz iść - viquée. Wykorzystam też tabelę osób gramatycznych, która pojawiła się w poprzednim wpisie.
Każda z osób gramatycznych charakteryzuje się swoją unikalną końcówką gramatyczną dodawaną do czasownika, z tego też powodu nie ma potrzeby tworzenia form typu: [zaimek osobowy + czasownik z końcówką], wystarczy sam tylko czasownik z końcówką (podobnie, jak w języku polskim).
Liczba pojedyncza:
1. (ja) czasownik + (é)m
2. (ty) czasownik + (é)qui
3a. (on) czasownik + (é)céoko
3b. (ona) czasownik + (é)quad
3c. (ono) czasownik + (é)quidis
Odmiana czasownika 'być' - 'suicée' w czasie teraźniejszym:
1. suicém - jestem / bywam
2. suicéqui - jesteś / bywasz
3a. suicécéoko - on jest / bywa
3b. suicéquad - ona jest / bywa
3c. suicéquidis - ono jest / bywa
Ponieważ czasownik suicée zakończony jest standardową kocówką czasownika (ée), dodajemy do niego końcówki czasu teraźniejszego bez mocnego 'e' podanego w nawiasach.
Jak postępować z czasownikami nietypowymi, nie kończącymi się standardowo pokażę na następnym przykładzie, będzie to 'mieć' - 'űb':
1. űbém - mam / miewam
2. űbéqui - masz / miewasz
3a. űbécéoko - on ma / miewa
3b. űbéquad - ona ma / miewa
3c. űbéquidis - ono ma / miewa
W tym wypadku końcówki dodawane są z użyciem mocnego 'e' podanego w nawiasach, ponieważ nie posiadają go czasowniki nietypowe.
Jeszcze jedej czasownik (typowy), czyli 'iść' - 'viquée':
1. viquém - idę / chodzę / chadzam
2. viquéqui - idziesz / chodzisz / chadzasz
3a. viquécéoko - on idzie / chodzi / chadza
3b. viquéquad - ona idzie / chodzi / chadza
3c. viquéquidis - ono idzie / chodzi / chadza
Liczba mnoga:
Końcówki liczby mnogiej wykorzystują wzór znany już z liczby mnogiej zaimków osobowych. Do podanych wcześniej końcówek czasu teraźniejszego wystarczy zatem dodać '-go' i otrzymuje się w ten sposób odpowiednią końcówkę liczby mnogiej. Dla przykładu:
viquém - idę; viquémgo - idziemy
viquéqui - idziesz; viquéquigo - idziecie
itd.
Formy przeczące:
Tworzenie tych form jest niezwykle proste, wystarczy do czasownika (z odpowiednią już końcówką) dodać przedrostek 'ű'.
Przykłady:
suicém - jestem, űsuicém - nie jestem
viquéquigo - idziecie, űviquéquigo - nie idziecie
W przypadku czaoswnika 'mieć', który sam zaczyna się od 'ű', należy zastosować przedrostek zmodyfikowany 'űn'.
űbém - mam, űnűbém - nie mam.
To tyle na dziś, w następnym odcinku chciałbym zająć się czasem przeszłym.
P.S. Znalazłem mapę :)
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz